Οι επιδράσεις του αλκοόλ στην υγεία

Γράφει η διατροφολόγος Εβίτα Στόκα

Όσο το καλοκαίρι βρίσκεται ακόμη στο peak του, οι βραδινές έξοδοι πληθαίνουν και συχνά, μαζί με αυτές, τα καθιερωμένα κοκτέιλ, μπύρες, κρασιά, κ.ο.κ. Πως μπορεί αυτό όμως να επηρεάσει την υγεία μας; Οι επιδράσεις του αλκοόλ στην υγεία είναι αρκετά περίπλοκες. Αφενός, οι μικρές ποσότητες αλκοόλ έχουν συνδεθεί με ορισμένα οφέλη για τον οργανισμό. Από την άλλη όμως, το αλκοόλ έχει αναφερθεί ως μία από τις πιο εθιστικές ουσίες και μπορεί να αποβεί τοξικό για τον οργανισμό, ιδιαίτερα σε μεγάλες ποσότητες. Η αλήθεια είναι πως τα αποτελέσματα της πρόσληψης αλκοόλ ποικίλλουν από άτομο σε άτομο και εξαρτώνται τόσο από την ποσότητα όσο και το είδος που καταναλώνεται. 

Τι είναι το αλκοόλ;

Το κύριο ψυχοδραστικό συστατικό στα αλκοολούχα ποτά είναι η αιθανόλη, όπου ουσιαστικά είναι και η ουσία που προκαλεί τη μέθη. Παράγεται από ζυμομύκητες κατά τη διάσπαση προς γλυκόζη σε ορισμένα τρόφιμα πλούσια σε υδατάνθρακες, όπως τα σταφύλια που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή κρασιού ή τα σιτηρά που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μπύρας.

Αποτελεί μία από τις πιο διαδεδομένες ψυχοδραστικές ουσίες στον κόσμο, ενώ μπορεί να έχει ισχυρές επιδράσεις στην ψυχική και σωματική κατάσταση του ατόμου.

Αλκοόλ, σωματικό βάρος και καρδιαγγειακά νοσήματα

Το αλκοόλ θεωρείται ένα σχετικά πλούσιο σε θερμίδες θρεπτικό συστατικό, καθώς αποδίδει περίπου 7 θερμίδες ανά γραμμάριο. Ακόμη, οι προσθήκες στα αλκοολούχα ποτά όπως ζάχαρη, αναψυκτικά, σιρόπι κλπ, ενδέχεται να αυξάνουν περισσότερο το θερμιδικό φορτίο γι’ αυτό και χρειάζεται ένα μέτρο στην ποσότητα, προς διατήρηση ενός υγιούς βάρους σώματος.

Αξίζει να αναφερθεί πως οι μελέτες που διερευνούν τη σχέση μεταξύ αλκοόλ και παχυσαρκίας έχουν ασυνεπή αποτελέσματα. Φαίνεται, ωστόσο, πως η ποσότητα και το είδος του ποτού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, αφού η μικρή και μέτρια κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με μείωση σωματικού βάρους και μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών, ενώ η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με αύξηση βάρους και με μεταβολικά νοσήματα.

Το κρασί φαίνεται πως είναι η προτιμότερη μορφή αλκοόλ σε όλες τις μελέτες. Μάλιστα, το κόκκινο κρασί παρουσιάζει και αντιοξειδωτική δράση, λόγω των φλαβονοειδών που περιέχει.

Οι συστάσεις του μεσογειακού προτύπου διατροφής αναφέρουν πως πρόσληψη έως 1 ποτήρι κρασιού την ημέρα για τις γυναίκες και έως 2 ποτήρια για τους άνδρες πιθανόν να συμβάλλει στη μείωση κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων (CVD).

Αλκοόλ και ήπαρ

Μία από τις βασικές λειτουργίες του ήπατος στο σώμα είναι η «αποβολή των τοξινών», γεγονός που το καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο σε βλάβες από την πρόσληψη αλκοόλ. Οι παθήσεις στο συκώτι που προκαλούνται από την κατανάλωση αλκοόλ είναι συλλογικά γνωστές ως αλκοολικές παθήσεις του ήπατος.

Ένα πρώιμο στάδιο αυτών είναι το λιπώδες ήπαρ, που χαρακτηρίζεται από αυξημένο λίπος μέσα στα ηπατικά κύτταρα. Η εμφάνιση λιπώδους ήπατος έχει αυξημένο επιπολασμό σε άτομα που προσλαμβάνουν κατά μέσο όρο περισσότερο από 15 ml αλκοόλης την ημέρα, είναι συνήθως ασυμπτωματική και πλήρως αναστρέψιμη.

Σε προχωρημένα στάδια και ιδιαίτερα αυξημένες, χρόνιες προσλήψεις αλκοόλ, μπορεί να προκύψει κίρρωση ήπατος, μία κατάσταση ιδιαιτέρως σοβαρή, όπου τα ηπατικά κύτταρα αντικαθίστανται με ουλώδη ιστό. Σε αυτή την περίπτωση, η νόσος δεν είναι αναστρέψιμη και πιθανόν να χρειαστεί μεταμόσχευση.

Κίνδυνοι υπερβολικής κατανάλωσης

Η αυξημένη, χρόνια πρόσληψη αλκοόλ έχει συσχετιστεί με ορισμένους τύπους καρκίνου (οισοφάγου, παχέος εντέρου, μαστού και ήπατος), με κατάθλιψη, με προβλήματα εθισμού και με αυξημένη θνητότητα.

Ποια ποσότητα είναι ασφαλής;

Η μέτρια, ασφαλής πρόσληψη αλκοόλ ορίζεται έως ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες και δύο για τους άνδρες, ενώ η αυξημένη, επικίνδυνη πρόσληψη ορίζεται ως τρία ή περισσότερα ποτά την ημέρα για τις γυναίκες και τέσσερα ή περισσότερα για τους άνδρες

Βάσει των guidelines των ΗΠΑ, ως ένα τυπικό ποτό αναφέρεται αυτό που παρέχει 14 γραμμάρια αιθανόλης. Πρακτικά, αυτό ισοδυναμεί κατά προσέγγιση με 240 ml μπύρας, 140 ml κρασιού ή 40 ml ποτού, όπως ουίσκι, τζιν, βότκα κλπ.

Όπως βλέπουμε, οι επιδράσεις του αλκοόλ στην υγεία μπορούν είτε να είναι ευεργετικές είτε επικίνδυνες. Συγκεκριμένα, η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων ορισμένων αλκοολούχων ποτών όπως  κρασιού συνδέεται με διάφορα οφέλη για την υγεία, ενώ η κατάχρησή του και ο εθισμός συνδέονται με σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις. Τελικά, ο αντίκτυπος του αλκοόλ εξαρτάται καθαρά από το άτομο, από την ποσότητα και την ποιότητα αυτού. Σε κάθε περίπτωση, είναι συνετό να μην ξεπερνιούνται οι συστάσεις ώστε να προληφθούν οι δυσμενείς επιδράσεις που δύναται να προκαλέσει.