Συχνές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών

Γράφει η διατροφολόγος Εβίτα Στόκα

Ο ανθρώπινος οργανισμός απαιτεί πολλές διαφορετικές βιταμίνες και μέταλλα, που είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την ανάπτυξη του σώματος όσο και για την πρόληψη ασθενειών. Η πλειοψηφία των μικροθρεπτικών συστατικών δε συντίθενται στο σώμα και άρα η επαρκής άντληση τους από τη διατροφή κρίνεται αναγκαία. Ποιες είναι όμως οι πιο συχνές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών;

Μια διατροφική ανεπάρκεια προκύπτει συνήθως είτε επειδή το σώμα δε λαμβάνει από την τροφή την απαραίτητη ποσότητα ενός θρεπτικού συστατικού είτε λόγω μίας υφιστάμενης δυσαπορρόφησης. Οι διατροφικές ελλείψεις μπορούν να οδηγήσουν σε διάφορα προβλήματα υγείας, όπως διαταραχές της πέψης και του δέρματος, κόπωση, μείωση της οστικής πυκνότητας και έκπτωση της εγκεφαλικής λειτουργίας.

Η συστηνόμενη ποσότητα κάθε θρεπτικού συστατικού που πρέπει να προσλαμβάνεται καθημερινά εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, τρόπος ζωής (πχ κάπνισμα) κ.α. και ορίζονται από τα Dietary Reference Intakes (DRIs). Δυστυχώς, στα νέα δυτικά πρότυπα διατροφής οι συστηνόμενες προσλήψεις δεν επιτυγχάνονται στα σιτηρέσια ενός σημαντικού ποσοστού του πληθυσμού, με αποτέλεσμα την αυξημένη εμφάνιση διατροφικών ανεπαρκειών. Ας δούμε μερικές από τις πιο συχνές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών.

Σίδηρος

Η ανεπάρκεια σιδήρου είναι μια από τις πιο κοινές, επηρεάζοντας περισσότερο από το 25% των ανθρώπων παγκοσμίως. Μάλιστα, αυτός ο αριθμός αυξάνεται στο 47% σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, όπως και περίπου στο 30% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας λόγω της μηνιαίας απώλειας αίματος. Ακόμη, ο επιπολασμός της σιδηροπενίας εντοπίζεται στο 42% των εγκύων γυναικών. Τέλος, αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας έχουν και οι χορτοφάγοι, δεδομένου ότι καταναλώνουν μόνο τρισθενή, μη αιμικό σίδηρο, ο οποίος δεν απορροφάται τόσο αποτελεσματικά όσο ο αιμικός, δηλαδή ο ζωικός.

Η πιο κοινή εκδήλωση της σιδηροπενίας είναι η αναιμία, στην οποία ο αριθμός των ερυθρών αιμοσφαιρίων και η ικανότητα μεταφοράς οξυγόνου στο αίμα μειώνεται, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως κόπωση, αδυναμία, εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και χαμηλή εγκεφαλική λειτουργία.

Βιταμίνη D

Υπολογίζεται πως περίπου το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού εμφανίζει ανεπάρκεια βιταμίνης D. Ο επιπολασμός αυτός αυξάνεται στο 74% στους ηλικιωμένους και στο 82% σε άτομα με σκούρο δέρμα, καθώς η επιδερμίδα τους παράγει λιγότερη βιταμίνη D σε απόκριση στο φως του ήλιου. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D δεν είναι συνήθως εμφανής, καθώς τα συμπτώματά της είναι ανεπαίσθητα και μπορεί να αναπτυχθούν στην πάροδο πολλών ετών. Τα άτομα με ανεπάρκεια ενδέχεται να παρουσιάσουν μυϊκή αδυναμία, οστική απώλεια και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων. Στα παιδιά, μπορεί να προκαλέσει καθυστερημένη ανάπτυξη των οστών (ραχίτιδα).

Επίσης, η ανεπάρκεια βιταμίνης D μπορεί να προκαλέσει μειωμένη ανοσολογική λειτουργία και αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Βιταμίνη B12

Η βιταμίνη Β12 (κοβαλαμίνη) είναι απαραίτητη στην αιμοποίηση και στη λειτουργία του εγκεφάλου και των νεύρων.

Η εν λόγω βιταμίνη απαντάται σε επαρκείς ποσότητες μόνο σε ζωικές τροφές, με εξαίρεση ορισμένους τύπους φυτικών τροφών (πχ φύκια, διατροφική μαγιά) που μπορεί να παρέχουν μικρές ποσότητες λόγω ορισμένων μικροοργανισμών. Επομένως, τα άτομα που δεν καταναλώνουν ζωικά προϊόντα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανεπάρκειας και συνιστάται να λαμβάνουν συμπλήρωμα.

Μελέτες δείχνουν ότι έως και 80-90% των ατομών σε plant–based διατροφή μπορεί να εμφανίζουν ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Ακόμη, περισσότερο από το 20% των ηλικιωμένων μπορεί επίσης να έχουν ανεπάρκεια σε αυτήν τη βιταμίνη, καθώς η απορρόφηση μειώνεται με την πάροδο του χρόνου.

Ένα κοινό σύμπτωμα ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 είναι η μεγαλοβλαστική αναιμία, δηλαδή μια διαταραχή του αίματος όπου εντοπίζονται μεγάλα, πτωχά αναπτυσσόμενα ερυθρά αιμοσφαίρια, τα οποία αδυνατούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Τα συμπτώματά της περιλαμβάνουν εξασθενημένη εγκεφαλική λειτουργία και αυξημένα επίπεδα ομοκυστεΐνης, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για αρκετές ασθένειες.

Ασβέστιο

Τα επιδημιολογικά δεδομένα στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπιστώνουν ότι λιγότερο από το 15% των εφήβων κοριτσιών, λιγότερο από το 10% των γυναικών άνω των 50 ετών, καθώς και λιγότερο από το 22% των εφήβων αγοριών και ανδρών άνω των 50 ετών προσλαμβάνουν τη συνιστώμενη ποσότητα ασβεστίου.

Το συχνότερο σύμπτωμα ανεπάρκειας ασβεστίου είναι η μείωση της οστικής πυκνότητας και σε προχωρημένα στάδια η οστεοπόρωση, που χαρακτηρίζεται από μαλακότερα και πιο εύθραυστα οστά, καθώς και η ραχίτιδα στα παιδιά.

Ιώδιο

Το ιώδιο είναι ένα μέταλλο απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και την έκκριση των ορμονών του, οι οποίες εμπλέκονται σε πολλές διεργασίες όπως η σωματική και εγκεφαλική ανάπτυξη, η οστική υγεία και ο μεταβολικός ρυθμός. Ωστόσο, η ανεπάρκεια ιωδίου είναι μία από τις πιο συνηθισμένες, επηρεάζοντας σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού.

Το πιο κοινό σύμπτωμα ανεπάρκειας ιωδίου είναι οι διαταραχές του θυρεοειδούς αδένα, συμπεριλαμβανομένης της διεύρυνσής του (βρογχοκήλης). Μπορεί επίσης να προκληθεί αύξηση του καρδιακού ρυθμού, δύσπνοια και αύξηση σωματικού βάρους.

Είδαμε λοιπόν ποιες είναι οι πιο συχνές ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών. Οι διατροφικές ανεπάρκειες, είτε αυτές οφείλονται σε ελλιπή θρέψη είτε σε δυσαπορρόφηση, μπορούν να προκαλέσουν μία πληθώρα δυσμενών επιπτώσεων για την υγεία. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την υιοθέτηση ενός ισορροπημένου μοτίβου διατροφής Μεσογειακών προδιαγραφών, καθώς και με τη λήψη των απαραίτητων συμπληρωμάτων σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως κύηση, γαλουχία, χορτοφαγία, υπερήλικες κλπ. Φυσικά, η τακτική παρακολούθηση από καταρτισμένο ιατρό και διατροφολόγο είναι η καλύτερη πρακτική πρόληψης των ενδεχόμενων διατροφικών ανεπαρκειών και διασφάλισης της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού.

Διαβάστε επίσης τι πρέπει να τρώμε για να έχουμε περισσότερη ενέργεια όλη μέρα!!!